25 czerwca, godz. 14:00, Olecko
Wzgórze kościelne
Otwarcie wystawy plenerowej

Centrum miasta z wieżą kościoła ewangelickiego z lewej i katolickiego – z prawej strony.
Marggrabowa, pocz. XX wieku. (fot. OIH)

Miasto Marggrabowa, obecnie Olecko, zostało założone w 1560 roku na pograniczu trzech państw: Prus, Rzeczpospolitej i Litwy. Powstało na tzw. „pniu”. Wytyczono plan miasta, nadano niezamieszkałemu, porośniętemu puszczą miejscu prawa miejskie i sprowadzono osadników z Mazowsza.  Pierwsi mieszkańcy mówili po polsku i byli katolikami. Z biegiem czasu ludność przyjęła religię panującą w Prusach – stali się protestantami, ale językiem modlitwy był polski.

Mazury, wyludniane wojnami i epidemiami, były czterokrotnie zaludniane. Wśród napływających osadników byli szukający miejsca dla siebie, m.in.: francuscy hugenoci, uciekinierzy religijni z Salzburga i stale napływający osiedleńcy z sąsiednich regionów.

W początku XIX wieku w mieście zamieszkiwały trzy społeczności religijne. Byli to: protestanci (najliczniejsi), katolicy i wyznawcy judaizmu (tworzący niewielką, ale zintegrowaną grupę).

Kościół protestancki był najstarszą świątynią w mieście. Usytuowany na wzgórzu kościelnym górował nad nim. U jego stóp przez długi czas znajdował się cmentarz, przeniesiony po latach na obrzeża. Kościół rozebrano w latach 50. XX wieku, a na jego miejscu trzydzieści lat później zbudowano nowy.

W niewielkiej odległości od rynku, po drugiej stronie Legi, katolicy wybudowali w połowie XIX wieku swoją świątynię, która przetrwała wojenne zawieruchy i służy wiernym do dziś.

Po społeczności żydowskiej nie przetrwały żadne ślady – tylko pamięć miejsca, stare fotografie. Niewielka gmina żydowska swoją świątynie zbudowała w centrum miasta, cmentarz założony został na jego obrzeżach. Obecnie miejsca te zabudowane są nowymi kamienicami i budynkami.

Wystawa „Marggrabowa. Treuburg. Olecko – miasto różnych kultur i wyznań” przypomina wielokulturową i wieloreligijną przeszłość naszego miasta. Opowiada o jego historii widzianej przez pryzmat obecności w nim świątyń, cmentarzy, budynków wspólnot wyznaniowych oraz przedmiotów – starych fotografii, planów, modlitewników i innych zachowanych okruchów przeszłości.

Olecko, niegdyś Marggrabowa, następnie krótko – Treuburg, to miasto położone na pograniczu Prus, Rzeczpospolitej, Litwy.

ep